Rzeczpospolita Obojga Narodów za panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (panował w latach 1764-1795) była państwem słabym. Kraj musiał podnosić się ze zniszczeń wojennych z XVII wieku. Rzeczpospolita była słaba nie tylko gospodarczo ale także militarnie i politycznie. Szlachta uważała, że demokracja szlachecka jest ustrojem idealnym i dlatego nie należy niczego zmieniać. Jednak rok 1772 udowodnił, że tak nie jest. Wykorzystując słabość naszego państwa kraje sąsiednie, czyli Rosja, Austria i Prusy dokonały pierwszego rozbioru Polski. 
Upadająca Rzeczpospolita nie miała większych możliwości oporu. Sejm posłusznie zatwierdził traktaty rozbiorowe, ale w zamian król uzyskał zgodę na przeprowadzenie ważnej reformy edukacji. Dzięki temu w 1773 roku powołano do życia Komisję Edukacji Narodowej, która jest uważana za pierwsze w Europie ministerstwo edukacji. Celem jej działalności było kształcenie młodzieży szlacheckiej w duchu obywatelskim i patriotycznym. Komisji Edukacji Narodowej podporządkowano całe szkolnictwo w Koronie i na Litwie. W skład tej instytucji weszli najwybitniejsi przedstawiciele polskiego oświecenia, jak Ignacy Massalski, Hugo Kołłątaj, Michał Poniatowski, Stanisław Konarski czy Józef Wybicki.
Komisja opracowywała programy i sposoby nauczania, przygotowała podręczniki oraz organizowała kształcenie nauczycieli w seminariach nauczycielskich. To właśnie dzięki Komisji zaczęto po raz pierwszy w szkołach uczyć języka polskiego zamiast obowiązującej wówczas łaciny. Fundusze na działalność uzyskano z kasacji zakonu jezuitów przez papieża w 1773 roku.
Komisja Edukacji Narodowej działała do 1794 roku. Jednak dziedzictwo Komisji nie kończy się wraz z utratą niepodległości. Nauczyciele, którzy byli wychowani przez Komisję, kontynuowali działalność w jej duchu długo po utracie naszej państwowości, wychowując kolejne pokolenia naszej młodzieży. Niektóre podręczniki były używane nawet po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, a z podręczników do gramatyki i historii wydanych przez Komisję uczyli się najwięksi polscy poeci i pisarze XIX wieku jak Adam Mickiewicz czy Bolesław Prus.